بررسی ایرادات وارده بر قانون اصلاحی دفاتر اسناد رسمی

به نام خدای عزیز و حكیم

بررسی ایرادات وارده بر قانون اصلاحی دفاتر اسناد رسمی
پیشنهادی به مجلس شورای اسلامی

این نوشتار از مطالعه دقیق جایگاه سردفتری در سیستم حقوی نوشته droit ecrit ) ( و حقوق كامن لا (Common Law)و با تمرکز بر نظام حقوقی کشورهای فرانسه، سوئیس، آلمان و ایتالیا و در راستای پاسخ به سوالات مطرح شده ذیل الذكر تهیه گردیده است:
1- دفاتر اسناد رسمی در كشورهای دیگر تحت نظارت مستقیم کدام نهاد قرارگرفته شده است؟
2- انتخاب و شرایط عمومی و اختصاصی تصدی سردفتران در كشورهای دیگر چگونه است؟
3- فلسفه ماده 69 در كشورهای حقوق نوشته چیست؟
4- آیا امضای دفتریار در اسناد كشورهای حقوق نوشته اامی است؟

1- بررسی جایگاه دفاتر اسناد رسمی و نهاد ناظر برآن در سایر کشورها
1-1- جایگاه سند رسمی
بر اساس ماده 216 قانون مدنی سوئیس، فروش مال غیرمنقول بدون تنظیم سند رسمی فاقد اعتبار عنوان شده است . تشریفات ثبت رسمی معاملات غیرمنقول، درحقوق سایركشورهای دارای حقوق مدرن (آلمان ولهستان و ایتالیا و اسپانیا )، نیز وارد گردیده و معاملات مال غیر منقول ثبت نشده در سیستم حقوقی این كشورها باطل اعلام شده است. اما در پارهای از سیستم های حقوقی اروپایی مانند حقوق فرانسه، بیع مال غیر منقول یك عقد غیر تشریفاتی است، بدین معنا که بدون تنظیم سند رسمی، نیز قرارداد مزبور معتبراست ولی قابل استناد دربرابر اشخاص ثالث نمی باشد. درحقوق فرانسه با تصویب كد ناپلئون، به تبعیت ازنظر و رویه محاكم، درماده 1589 قانون مدنی آن مقرر شده كه (( قولنامه ارزش و اثر عقد بیع رادارد درصورتی كه طرفین به مبیع وثمن توافق كرده باشند )) یعنی اعطای رسمیت برای قابلیت استناد سند در مقابل اشخاص ثالث.
همان طور که سند سردفتری در فرانسه در خصوص وقایع و اعلاناتی که با مشاهده و یا شنیدن سردفتر ثبت گردیده، دارای اعتبار در مقابل عموم می‌باشد قانونگذار هم یکی از وظایف سردفتر را نوشتن سندی تعیین کرده که نتایج و آثاری در مورد اشخاص ثالث ایجاد کند. به عنوان مثال می توان از موارد زیر یاد کرد:
ابتدا؛ تمام اسنادی که تابع اسناد تحت ضوابط آگهی‌های (ملکی) اموال غیرمنقول هستند مثلاً یک سند عادی فروش غیر منقول که به موجب آن طرفین قرار داد به آن متعهد می‌شوند، در مقابل اشخاص ثالث قابل استناد نیست. قابل استناد بودن از آشکار و علنی بودن و عمومیت نگهداری سند رهنی منتج می‌شود و این علنی بودن فقط با اسناد رسمی منطبق است.
ماده 1690 قانون مدنی رسمیت داشتن سند را برای قبول توقیف طلب لازم می‌داند. نمایندگی قراردادی پیش‌بینی شده در پاراگراف 2 ماده 1250 قانون مدنی برای سند قرض و مفاصاحساب مستم سند سردفتری است. پاراگراف 2 ماده 32 قانون مدنی مقرر می‌دارد که امتیازات و هدایایی که از قرارداد مشارکت زوجین حاصل شده است چنانچه به موجب سند رسمی باشد قابل ابطال نیست، برخلاف هدایای پنهانی (که چون به موجب سند رسمی صورت نگرفته قابل ابطال است) و مطابق ماده 854 قانون مدنی عواید مشارکتی را که بدون تقلب بین متوفی و یکی از ورثه(اش) انجام شده، تا زمانی‌که شرایط آن مشارکت به وسیله سند رسمی تنظیم شده است نباید جزو ترکه محسوب داشت.
قراردادهای فروش آشامیدنی‌ها فقط اگر به موجب سند سردفتری باشد قابل استناد در اداره مالیات‌های غیرمستقیم است.
اسناد عادی فقط در صورتی تاریخ آنها در مقابل اشخاص ثالث اعتبار دارد که یا ثبت شده باشند و یا در سند رسمی به آنها اشاره شده باشد و یا علی‌الخصوص نسخه اصلی آنها نزد سردفتر به امانت گذاشته شده باشد. و نهایتا وکالت برای انتقال یک وضعیت، چنانچه مربوط به اداره یک سرمایه مهم باشد باید به موجب سند سردفتری انجام گیرد.
1-2-جایگاه دفاتر اسناد رسمی
تشكیلات دفاتر اسناد رسمی در كشورهای حقوق نوشته تا حدود زیادی شکل سازمان یافتهای پیدا نموده و در حقوق فرانسه( شامل تمامی کشورهای فرانسوی زبان مثل تونس و الجزایر و غیره)، سوئیس و آلمان نقش اساسی در تضمین امنیت معاملات ایفاء نموده است.
براساس قانون وانتوز در فرانسه سردفتر به عنوان کارمند دولت در نظر گرفته شده اما در فرمان 2 نوامبر 1945 که جایگزین قانون اولیه شده تعریف جدیدی از سردفتر ارائه داده، بدین مضمون که از سردفتر به عنوان مأمور عمومی نام برده شده و کارمند دولت نمی باشد چراکه سردفتر به وسیله فعالیت سردفتری در حال انجام مسئولیت دولتی نبوده و در واقع نماینده قدرت عمومی می باشد كه در زمان انتصاب به سردفتری، قراردادی بین سردفتر و دولت منعقد می‌شود و در عین حال به موجب یک بازرسی دقیق و مقرراتی که به وسیله قدرت عمومی از فعالیت‌های سردفتر انجام می‌گیرد، سند تنظیمی توسط او از ضمانت ویژه‌ای برخوردار می‌شود.
بهموجب قوانین سردفتران در نظام حقوق نوشته بهخصوص فرانسه (تمامی کشورهای فرانسوی زبان مثل تونس و الجزایر و غیره)، سوئیس، ایتالیا و كشورهای لاتین، سردفتران از مأموران عمومی هستند، اما گفته است که سردفتران مأموران عمومی هستند». با به کار بردن کلمه Des » در متن قوانین می‌توانسته القاء کند که کسان دیگری هم هستند که چنین مأموریتی دارند، ولی کلمه Les» نشان می‌دهد که سردفتران به تنهایی نمایندگی قدرت عمومی برای اعطای رسمیت به قراردادهای اشخاص را دارند.
سردفتران در نظام حقوقی فرانسه ( تمامی کشورهای فرانسوی زبان مثل تونس و الجزایر و غیره )، سوییس، ایتالیا، آلمان، اسپانیا، هلند و سایر كشورهای نظام حقوق نوشته تحت حوزه مسئولیت مقام وزیر دادگستری و شورای عالی قضایی قرار دارند.
براساس قوانین و مقررات موضوعه کشورهای حقوق نوشته انتصاب سردفتران از طریق صدور ابلاغ همانند قضات انجام میشود همچنین تعیین صلاحیت علمی، عملی و اخلاقی آنان هیچ تفاوتی با قضات و سایر مقامات عالی قضایی ندارد چراكه اسنادی (l’acte Notarie) را كه این سردفتران تنظیم میكنند همانند احكام قضایی دارای اعتبار و لازم الاجراست.
از دیدگاه حقوقی در كشورهای حقوق نوشته سردفتر اسناد رسمی كسی است که بهموجب ابلاغ از طرف مقام عالی قضایی كشور، اسناد رسمی مربوط به كلیه عقود و ایقاعات و معاملات و انتقالات حقوق و عیون و منافع و تعهدات و اقاریر افراد را مطابق مقررات قانونی ثبت میكند و از منظر حرفهای، حرفه سردفتری در كشورهای حقوق نوشته در واقع نهاد صلح اجتماعی بوده و سردفتران نمونه‌ای از قضات میباشند كه به انتخاب طرفین معامله در كنار مشاوره و تنظیم بیطرفانه اسناد، به آنها رسمیت بخشیده و با وفاداری به نگهداری سند رسمی می پردازند و از ایجاد اختلاف جلوگیری کرده و به عنوان یك شاهد سودمند و برجسته، ضامن امنیت معاملات هستند.
دفاتراسناد رسمی در كشورهای مذکور و سایر كشورهای توسعه یافته حقوق نوشته، به عنوان یك نهاد مدرن، موثر و امنیت بخش بر توسعه اقتصادی جامعه در نظر گرفته شده و وظیفه ای که به سردفتر محول گردیده، با حقوق جامعه ارتباطی تنگاتنگ داشته به گونهای که با امضای یك سند به عنوان نماینده دولت، از طرف دولت به محتوای سند رسمیت می بخشد. سردفتر دفاتر اسناد رسمی، بهعنوان یكی از عناصرمهم و موثر در نظام حقوقی كشور در نظر گرفته شده است چراکه ارزش سند به جایگاه كسی كه سند را تنظیم می كند و دولت بخشی از قدرت خود را به او تفویض كرده بر میگردد. این مامور دولتی با تفویض قدرت توسط دولت، آرامش را در جامعه و روابط اجتماعی ایجاد کرده، از مراجعات به دادگاهها کاسته و خود مرجعی برای اجرایی شدن سند است .
در كشور انگستان انتصات یك سردفتر انگلیسی فقط از طریق اسقف كانتربری صورت میگیرد. در حقوق كامن لا، دفتر اسناد رسمی notary public office (notary) كه مسئول تایید، گواهی، تنظیم یا مهرزدن اسناد معینی(notorial acts ( است. notorize (رسما" گواهی كردن) بهخصوص در ایالات متحده آمریكا كارگزاری امانی (escrow agent) كه مسئولیت امانی نسبت به خریدار و فروشنده (یا وام دهنده و وام گیرنده) جهت حصول اطمینان از تحقق یا عدم تحقق شرایط قرارداد بیع یا وام (escrow contrant) و امینholder) escrow) در خصوص حقوق و تكالیف هر كدام آنها را دارند، تحت نظارت و حوزه مسئولیت وزیر دادگستری و دیوان عالی كشور قرار دارند.
1-3- شورای عالی سردفتری
شوراى عالى سردفتری در نظام حقوقی فرانسه، سوییس، آلمان، ایتالیا، سایر كشورهای حقوق نوشته و كشورهای لاتین، تحت نظارت وزارت دادگستری و یا شورای عالی قضایی و یا دیوان عالی كشور این كشورها بوده و تنها نهاد كارى است كه نماینده تمام سردفتران می‌باشد.
شوراى عالى سردفترى در کشورهای حقوق نوشته بهطور اجماع و کلی رسالت‌هاى زیر را به عهده دارد:
ـ معرفى این حرفه به عموم و اطلاع رسانی از طریق رسانه های جمعی
- تبیین ت گذاری اصلى خویش
ـ مشاركت در رشد و بالندگى سردفتری
ـ ارائه خدمات جمعى به سران دفاتر
-شوراى عالى سردفترى در ارتباط خویش با عموم، در انعكاس رشد حقوقى مشاركت كرده و نظر خویش را در خصوص لوایح قانونى یا متون قانونگذارى در حال تدوین ، اعلام می‌نماید .
ـ كارشناسى و رسیدگى به طرح‌ها و پیشنهادات قانونى تقدیم شده به مجلس با مشاركت سرویس ‌هاى خدماتى وزارتى و همچنین پیشنهاد دادن در خصوص كلیه اصلاحات و تنظیمات و مشاركت در تدوین متون مقرراتى
ـ به كارگیرى تمام مساعى خویش براى رشد و بالندگى حقوق،.
ـ توسعه و مشخص كردن و اجراء تگذارى توسعه به منظور معرفى سردفتران به عنوان یك عامل اقتصادى بسیار مهم و محسوس در جهانى مملو از تغییر و تحول، می‌باشد.
-همكارى بین المللی سردفتری
- تنظیم یك سند قضایی براساس حقوق و قوانین و مقررات موضوعه
ـ مركزیت بخشیدن به كلیه اطلاعات مربوط به همكاری‌هاى قضایی
ـ برگزارى كنفرانسها
ـ شركت نمودن در دوره‌هاى آموزشى و مباحثات و تبادل افكار
ـ تكیه بر همكاری‌هاى دانشگاهى و توسعه و تحقیق در زمینه های قضایی
- كمیته راهبردى مجمع حقوقى و ضامن برگزارى دوره‌هاى آموزشى به صورت سمینارها و سخنرانی‌ها
1-4- اتحادیه جهانی سردفتران
اتحادیه جهانی سردفترانUINL) ) در سال ‌١٩٤٨ توسط نمایندگان سردفتر ‌١٩ كشور جهان در شهر رم تأسیس شد. این اتحادیه یك سازمان غیردولتی است كه هدف از تأسیس آن، ارتقای هماهنگی و توسعه حرفه و فعالیت‌های سردفتری در دنیاست. این اتحادیه ‌٣٦ عضو اروپایی، ‌٢٣ عضو آمریكایی، ‌١٦ عضو آفریقایی و ‌٣ عضو آسیایی دارد. مقر اتحادیه جهانی سردفتران در كشور ایتالیاست.
اتحادیه جهانی سردفتران قوانین و مقررات مربوط به دفاتر اسناد رسمی كشور های عضو و كیفیت كار دفترخانه ها در این كشورها را بررسی می كند و آنچه مورد توجه اتحادیه جهانی سردفتران است، اتحاد شكلی كار دفترخانهها و حفظ حقوق آنها در كشورهای عضو است.

2- انتخاب و شرایط عمومی و اختصاصی انتضاب سردفتران
در این قسمت از پژوهش به جهت بررسی شرایط انتصاب سردفتران در کشورهای مختلف، به بیان متن صریح قانون کشورهای فرانسه و آلمان به طور نمونه پرداخته شده است:
2-1-شرایط انتصاب سردفتری در فرانسه
براساس ماده یك تصویب ‌نامه مورخ دوم نوامبر 1956 که حسب قانون 52 ششمین ماه یازدهم‌ جمهوری فرانسه: سران دفاتر اسناد رسمی مأمورانی عمومی هستند که برای رسمیت بخشیدن به‌ تمامی اسناد و قراردادهایی که طرفین آن مکلف یا مایل به رسمیت دادن بدان‌ها هستند، برگمارده شده‌اند؛ رسمیتی منبعث از اعمال حاکمیت عمومی در راستای اطمینان خاطر از صحت تاریخ آن و نیز بایگانی نسخه اصلی آن و هم‌چنین تهیه و تسلیم به موقع اجرائیه و رونوشت آن اسناد.
قانون سردفتری اصلاحی مورخ پنجم ژوئیه 1973،
شرایط عمومى داوطلبان و همچنین اشخاصی‌كه می‌توانند داوطلب پست سردفترى باشند عبارتند از:
1- استاد حقوق یا وكیل دادگسترى (یا دارا بودن دیپلمى معادل آن) كه می‌توانند پس از گذراندن یك دورة آموزشى تكمیلى 3 ساله، نایل به اخذ مدرك سردفترى شوند.
2ـ كارشناس حقوقى و حقوقدان با دارا بودن مدرك حقوق و به عنوان كارمند، شغل آزاد یا وكیل شركت با برخوردارى از برخى شرایط خاص، می‌توانند داوطلب سردفترى باشند.
3- دفتریاران دارندة مدرك اولین دوره كه سابقه كار و معلومات لازم را براى اخذ گواهى سردفترى داشته باشند.
كارشناس حقوقى یا حقوقدان
اشخاصی‌كه داراى لیسانس حقوق بوده و مدت زمان معینی را به عنوان: قاضی، سخنران كنفرانس، مدرس حقوق، استادیار حقوق، وكیل ، وكیل مدافع، حقوقدان، كارمند قضایی و یا نماینده صنفی، مأمور یا مدیر تصفیه، منشى محاكم تجارى و مأمور اجراء مشغول به كار باشند، می‌توانند با برخوردارى از دو شرط ذیل كه از جانب سازمان مركزى وزارت دادگسترى مشخص گردیده است و داوطلب بایستی پروندة خویش را به آن سازمان تودیع نماید، پست سردفترى را احراز نماید :
1ـ كار عملى در دفترخانه براى مدت زمانى كه از طرف وزارت دادگسترى معین گردیده است و این مدت نباید كمتر از یكسال باشد.
2ـ امتحان سنجش معلومات لازم كه از طرف مركز ملى آموزش شغلى سردفترى ( C.N.E.P.N ) سالى یك بار برگزار می‌گردد و ضرورت گذراندن این امتحان از جانب سازمان مركزى وزارت دادگسترى پس از مشاوره با دفتر شوراى عالى سردفتری، تصریح شده است.
دفتریاران شاغل
براى كسب گواهى سردفترى از این طریق نیاز و ضرورتى به داشتن مدرك لیسانس حقوق نیست بلكه این شیوه به دفتریاران شاغل در دفترخانه كه دارندة مدرك اولین دوره» می‌باشند اختصاص دارد.
اشخاصى كه نزد سردفتر یا یكی از نهادهاى دفترخانه‌اى با بیش از 9 سال سابقه كه 6 سال آن پس از اخذ مدرك اولین دوره است اشتغال داشته باشند می‌توانند در امتحان سنجش معلومات لازم كه سالى یكبار توسط) (C.N.E.P.N برگزار می‌گردد، شركت نمایند .
گذراندن این امتحان براى دفتریارانی كه داراى مدرك لیسانس حقوق و همچنین گواهى اولین دوره» می‌باشند و متقاضى پست سردفترى هستند و 7 سال سابقه اشتغال در دفترخانه كه 4 سال آن پس از اخذ مدرك اولین دوره» باشد، ضرورتى ندارد.
تقاضاى داوطلب بایستی به صورت مكتوب به سازمان مركزى وزارت دادگسترى و به عنوان دادستان دادگاه عالى قضایی محل سكونت وى تا قبل از اول ماه مى هر سال ارسال شود. برنامه و چگونگى امتحان سنجش در محل) (C.N.E.P.N در اختیار داوطلبان قرار خواهد گرفت.
در برخى مراكز آموزش شغلى سردفترى یك دوره آمادگى با شركت در سمینارهایی كه دو سال به طور می‌انجامد، در نظر گرفته شده است.
شرایط عمومى صلاحیت جهت سردفتری
- شرط ملیت و تابعیت و فرانسوى الاصل بودن
- شرایط مربوط به مدرك:
1ـ داشتن لیسانس یا مدرك معتبر دیگری كه معادل و مرتبط با آن جهت پست سردفترى باشد).
2 ـ داشتن مدرك صلاحیت براى انجام امور سردفترى و گواهى پایان دوره یا مدرك عالى سردفتری
اشخاصى كه داراى مدرك اولین دوره می‌باشند و شرایط لازم در خصوص سابقه خدمت مورد نظر را داشته و امتحان سنجش معلومات را نیز با موفقیت گذرانده باشند از هر دو شرط فوق معاف خواهند بود.
افراد داراى برخى مهارت‌هاى حقوقى و داراى سابقه كار و گذراندن حداقل یكسال دورة كارآموزى و در صورت وم موفقیت در امتحان سنجش معلومات، از شرط دوم معاف خواهند بود.
- شرایط مربوط به درستكارى و رعایت اصول اخلاقی:
1ـ نداشتن سابقة كیفری مبنى بر عدم درستكاری، برهم زدن نظم عمومى و بی‌شرافتی،
2 ـ نداشتن سابقه اخراج ادارى و یا مجازات تأدیبی و انفصال از خدمت اداری
3 ـ نداشتن سابقه قضایی مبنى بر ورشكستگى یا به علت مجازات اجرایی قضایی براى احقاق حق و یا تصفیه حساب شركت.

بر مبنای قطعنامه‌ای که به اتفاق آراء نظام‌های سردفتری عضو اتحادیه اروپایی در 23 مارس 1990م. در اجلاس مادرید به تصویب رسید:
سردفتر مأمور به انجام خدمات عمومی است که به نمایندگی از حکومت برای اسناد تنظیمی، نگهداری، رسمیت و قدرت اثباتی و اجرایی را تضمین می‌کند.
سردفتر برای آن‌که در انجام حرفه خود از استقلال لازم برخوردار باشد، در چارچوب یک شغل آزاد که موضوع آن اعمال حقوقی غیرترافعی است، فعالیت می‌کند.
برای آن‌که تمامی اوصاف مذکور تضمین گردد، سردفتر باید حقوق‌دانی با تحصیلات عالی دانشگاهی باشد که بعد از سپری‌کردن آزمون‌های مختلف، کارآموزی و با تبعیت از مقررات انضباطی و با نظارت مستمر حکومت به این حرفه بپردازد و با استقرار در مکان جغرافیایی خاص دسترسی دیگران را به خدمات خود در قلمرو سرزمینی ملی خود ممکن سازد. سردفتر با اقدامات خود، موجبات پیشگیری از دعاوی احتمالی را فراهم کرده و در حسن اجرای عدالت نقش مؤثری را ایفا می‌کند».
2-2-شرایط انتصاب سردفتری در آلمان
در قانون کشور آلمان سردفتر باید به اندازه قاضی شرایط احراز شغل قضا را داشته باشد، شرایط عمومی و اختصاصی انتصاب به سردفتری از زبان قانون سردفتری آلمان:
1 ـ فصل اول، انتصاب سردفتر
ماده 1 ـ مأموری مستقل، عمومی برای ثبت اسناد امور حقوقی و وظایف دیگر در حوزه‌های مقرر در ایالت منصوب خواهد شد به نام سردفتر.
ماده 2 ـ سردفتر، اگر حكمی دیگر نباشد ناگزیر است كه فقط مطابق احكام این قانون رفتار كند. هر سردفتر اعم از زن و مرد باید مهر و نشانه شغل خود را داشته باشد. شغل سردفتر با دلالی و كاسبی همراه نیست.
ماده 3 ـ 1) سردفتران به اجرای اعمال مهم حقوقی منصوب می‌شوند. 2)در حوزه دادگاه كه سردفتران برای كارهای فرعی مأمور می‌شوند، می‌توانند در دوران مأموریت در حوزه دادگاه به عنوان سردفتر و وكیل دادگستری كار كنند.
ماده 4 ـ انتصاب تعداد سردفتر بستگی به نیاز محل دارد. در این انتصاب باید میان انتخاب داوطلبان سردفتری، سابقه كار در دفتر و حفظ نهاد سردفتری قدیم هماهنگی وجود داشته باشد.
5 ـ فقط اتباع آلمان به سردفتری منصوب می‌شوند مشروط بر اینكه صلاحیت تصدی شغل قضا را مطابق قانون آلمان داشته باشند.
6 ـ 1 ـ فقط كسانی به سردفتری منصوب می‌شوند كه از نظر شخصیت و سابقه اجتماعی خود برای تصدی شغل سردفتری لیاقت داشته باشند. داوطلبان می‌توانند در آغاز كار برای اولین بار به سردفتری منصوب شوند و این در صورتی است كه پس از انقضاء مهلت كارآموزی شصت سال تمام داشته باشند.
2ـ در مورد ماده 3 بند 2 كسانی می‌توانند پس از انقضاء مهلت كارآموزی به سردفتری منصوب شوند كه شصت سال تمام داشته باشند كه:
1ـ لااقل پنج سال اجازه وكالت داشته باشند.
2 ـ لااقل با نظارت دادگاه شهرستان كار عمده آنان وكالت دادگستری باشد.
3 ـ انتخاب از میان چندین داوطلب سردفتری تابع استعداد شخصی و فنی داوطلب خواهد بود. با توجه به معلومات حقوقی و امتحاناتی كه داده تجاربی كه در كارآموزی سردفتری فرا گرفته‌اند در موارد بند 2 داوطلبان می‌توانند به دوره‌های آموزش آمادگی سردفتری كه از طرف سازمان وكلا تشكیل یافته است و موقعیت‌هایی كه در این زمینه به دست آورده‌اند، استناد كنند. مدت در دوره كارآموزی در مورد ماده 3 بند 1 و مدت كارآموزی وكالت در مورد بند 2 و 3 در نظر گرفته می‌شود. مقامات اداری ایالت و یا مقام معین شده از طرف آنها می‌توانند مدت خدمت در سازمان دفاع و مدت رسیدگی به بیماری اقربا مخصوصاً مدت مرخصی برای آموزش و مدت مرخصی متفاوت از كار وكالت برای ن به علت آبستنی یا پرستاری كودك و هم‌چنین مدت اعتصاب را ممكن است جزء مدت كار به شمار آورد.
ماده 6 الف ـ اگر داوطلب نتواند دلیلی برای بیمه كار خود اعم از دائم یا موقت ارائه دهد درخواست او برای سردفتری پذیرفته نمی‌شود.
ماده 6 ب ـ داوطلب یا باید كتباً اعلام كند كه این درخواست برای تعطیل كار مطابق ماده 48 نخواهد بود. 2 ـ حكم انتصاب باید در مدت مقرر در درخواست یا در مهلت مقرر از طرف وزارت دادگستری صادر شود. 3 ـ اگر داوطلبی بدون تقصیر از ادامه كار خود محروم شود و مهلت بگذرد، می‌تواند مهلت دیگر درخواست كند و دلایل درخواست باید ذكر شود و یك‌ماه پس از تسلیم این درخواست دوباره كارآموز شناخته می‌شود. 4 ـ هنگام انتخاب چند داوطلب فقط شرایطی در نظر گرفته می‌شود كه در جریان زمان كارآموزی مطابق بند 3 ـ 6 ذكر شده است. فرمانداری شهر می‌تواند در مورد ماده 7 بند 1 مورد تخفیف را معین كند.
ماده 7 ـ
1 ـ برای اعمال شغل سردفتری (بند 4 1) مطابق قاعده فقط كسانی باید منصوب شوند كه سه سال با سمت معاون سردفتر كار كرده باشند و مقیم ایالتی باشند كه در آن به سمت سردفتر گماشته می‌شوند.
2 ـ انتخاب از میان چند داوطلب برای كارآموزی منوط است به استعداد شخصی و فنی داوطلب، مخصوصاً تعلیمات و خدمات حقوقی، از جمله توفیق در امتحانات دولتی، داوطلب باید در درخواست ذكر كند كه وضع او با شرایط مقرر در بند ب و 2 تا 4 ـ 6 تطبیق می‌كند و هم‌چنین در این درخواست ذكر كند كه دادگستری ایالتی در فهرست اسامی داوطلبان نام او را برای تصدی شغلی برای مدت معین ثبت كرده است. این ثبت‌نام معمولاً علنی باید باشد.
3 ـ معاون سردفتر هنگام كارآموزی باید رابطه‌ای حقوقی با ادارات دولتی داشته باشد و مانند سردفتر به استثناء موارد مذكور در ماده 19 همان وظایف سردفتر را اجرا كند.
4 ـ سردفتر از طرف مقامات دادگستری ایالتی پس از استماع نظر كانون سردفتران به سمت معاون سردفتر منصوب می‌شود و رئیس دادگستری سردفتری را كه باید این معاون با وی كار كند معین می‌كند و با فشردن دست او ایفاء وظایف معاونت را به وی می‌سپارد.
5ـ معاون سردفتر هنگام كارآموزی رابطه حقوقی و رسمی با دولت دارد جز در موارد مذكور در ماده 19 كه وظایف عمومی است سردفتر وظایف دیگر را هم عهده‌دار می‌باشد و از زمان انتصاب به معاونت برای دوره كارآموزی باید حقوقی كه با حقوق قاضی كارآموز مساوی باشد، دریافت كند. كانون سردفتران این حقوق را برحسب مورد و با توجه دفتر و مقام و منزلت خود سردفتر به معاون سردفتر می‌پردازد.
6 ـ سردفتر می‌تواند به معاون سردفتر وظایف یكی از كارهای دوره كارآموزی را به وی محول كند تعلیمات بعدی معاون سردفتر را مقام اداری ایالت یا مقام مأمور از طرف او برحسب سلسله مراتب، معین می‌كند كانون سردفتران در این مورد باز برحسب دفتریار به صورت جمعی یا فردی اجرت كار معاون را می‌پردازد:
ماده 6 ـ دوره كارآموزی در موارد زیر پایان می‌پذیرد.
1ـ با انتصاب به سردفتری
2 ـ با اخراج از خدمت
ماده 7 ـ اخراج یا معافیت از كارآموزی، شفاهی صورت می‌گیرد كه خود معاون (دفتریار) درخواست كند و هنگامی كارآموزی پایان می‌یابد كه: 1ـ كارآموز به سردفتری منصوب شود 2ـ بدون دلیل معقول، در مهلت مقرر از طرف مقامات قضایی سر كار حاضر نشود و مهلت هم نمی‌تواند بیش از دو ماه باشد 3 ـ پس از گذراندن دوره كارآموزی سه ساله بدون دلیل موجه در محل خدمت معین شده از طرف مقام قضایی در محل حاضر نشود؛ محلی كه قبلاً معین شده و محل را هم دیگری طالب نیست.
ماده 8 ـ سردفتر نمی‌تواند با سمت سردفتری شغلی موظف داشته باشد. مقام قضایی می‌تواند با نظر كانون سردفتران كاری دیگر را به سردفتر بدهد دراین صورت سردفتر نمی‌تواند شخصاً این كار را انجام دهد. 2ـ سردفتر می‌تواند جز سردفتری كار دیگری داشته باشد و ماده 3 بند 2 قابل تغییر نیست سردفتر می‌تواند با حفظ شغل خود وكالت امور مربوط به پروانه اختراع و مشاوره مالیاتی و اقتصادی و كارشناس قسم خورده دفترداری را انجام دهد. 3ـ سردفتر نمی‌تواند كاری جنبی با دریافت حقوق مخصوصاً كار مربوط به فعالیت تجاری را برعهده گیرد. 4ـ اشتغال به هر كار تجاری اعم از عضویت یا نظارت در شركت‌های تجاری و اقتصادی از هر قبیل و هر نام برای سردفتر مجاز نیست. اگر فعالیت سردفتر مطابق ماده 1 با كار رسمی سردفتر متمایز باشد یا استقلال و بی‌طرفی او را به خطر بیندازد اجازه او را الغاء می‌كنند. قبل از تصمیم نظر كانون سردفتران گرفته خواهد شد. اجازه مجدد ممكن است مشروط به اخذ جریمه باشد یا مدتی معین سردفتر از كار خود معلق شود. قبول مشاغلی نظیر وصایت، مدیریت در ورشكستگی، داوری، سرپرستی و هم‌چنین مشاغل علمی و هنری و طراحی نیازی به اجازه ندارد.
9 ـ سردفتران فقط با سردفتران حوزه مأموریت خود می‌توانند در ایفای وظایف سردفتری شركت داشته باشند و حتی یك دفتر مشترك داشته باشند. دولت ایالتی یا مقامات مأمور از طرف این دولت می‌توانند با توجه به نیازهای حوزه خود وعادت اهالی این حوزه با آیین‌نامه‌ای مقرر دارند كه سردفتران با اطلاع از نظر كانون سردفتران و با شورای نظارت مطابق ماده 1 می‌توانند در مورد ایفای وظایف سردفتری یا شركت در درآمد این وظایف با یكدیگر به طریق ذیل شریك شوند:
1ـ در تعیین میزان مشاركت در كار؛ و میزان شركت در دفتر مشترك و كارهای مربوط به پروانه اختراع و مشاوره مالیاتی، وكالت در امور مالیاتی، اداره شركت و تأسیس آن و بررسی اقتصادی شركت و بازرسی با خود شركاء است. 2ـ سردفترانی كه وكالت هم می‌كنند فقط باید با اعضاء كانون سردفتران و مشاوران امور مالیاتی و كارشناسان اقتصادی و بازرسان قسم خورده دفاتر شركت در ایفای كار خود شریك شوند.
3 ـ شركت در ایفای وظایف سردفتری و شركت در دفتر كار سردفتر فقط هنگامی مجاز است كه شخصیت و رهبری كاری سردفتر و استقلال او آسیبی نبیند.
ماده 10 ـ 1) سردفتر باید برای ایفای وظایف خود حوزه‌ای را از شهر معین كند. در شهرهایی كه بیش از صد هزار جمعیت دارند، سردفتر می‌تواند یك قسمت یا یك ناحیه را حوزه دفتر خود معین كند. تغییر محل دفتر كار سردفتر با نظر كانون سردفتران و موافقت خود سردفتر امكان دارد، ولی اگر به علت تخلف سردفتر حكمی صادر شده باشد موافقت سردفتر با تغییر محل دفتر لازم نیست. 2) محل كار سردفتر باید چنان باشد كه دفتر او در دسترس اهل آن محل باشد و اگر مصلحت معاملات حقوقی لازم بداند هیأت نظارت می‌تواند محل اقامتی برای سردفتر در نظر بگیرد 3) سردفتر باید دفتر خود را در ساعات عادی كار باز نگاه دارد. 4) سردفتر می‌تواند برای خود چندین دفتر داشته باشد، ولی این كار بدون موافقت شورای نظارت مجاز نیست.
ماده 10 الف ـ حوزه صلاحیت سردفتر همان حوزه صلاحیتی است كه دفتر در داخل آن قرار دارد. دادگستری محل می‌تواند برحسب حوائج حقوقی محل صلاحیت دفترخانه را كلی قرار دهد یا در مواردی خاص این محل را متغیر قرار دهد. 2ـ سردفتر باید اسناد خود را در همان دفتر كار خودتنظیم كند مگر آنكه مصلحت خاص ارباب رجوع اقتضاء كند كه سند خارج از دفترخانه تنظیم گردد. 3ـ تنظیم سند در خارج از دفترخانه را سردفتر باید به شورای نظارت یا با موافقت این شورا به كانون سردفتران كه وی بدان تعلق دارد فوراً یا دلایل آن اطلاع دهد.
ماده 11 ـ 1ـ اگر حوزه صلاحیت دفترخانه همان حوزه صلاحیت ایالتی باشد كه دفتر در آنجاست 2ـ سردفتر فقط در صورتی می‌تواند اسناد را خارج از دفترخانه خود تنظیم كند كه در تأخیر آفتی باشد یا شورای نظارت با آن موافق باشد 3ـ تخلف از قانون موجب عدم اعتبار سند نیست، حتی اگر سردفتر سند را خارج از حوزه صلاحیت خود تنظیم كند.
ماده 11 الف ـ سردفتر می‌تواند سردفتری را كه خارج از حوزه صلاحیت او است، در كارهای او همراهی كند و حتی برای این كار از حوزه خود خارج شود، مشروط بر اینكه این كار با قواعد كشور مزبور مخالف نباشد. دراین مورد نیز باید وظایفی را كه به موجب قانون آلمان به عهده دارد رعایت كند. سردفتری كه در خارج از حوزه صلاحیت سردفتر دیگر قرار دارد می‌تواند بر اثر تقاضای یك سردفتر مقیم داخل حوزه صلاحیت داخلی با او در ایفای وظایف سردفتری شركت كند. بند 1 این قانون با این كار موافق است و این سردفتر باید قواعد معتبر در سردفتری آلمان را رعایت كند.
ماده 12 ـ دراین مورد مقامات قضایی با مطالعه نظر كانون سردفتران ابلاغی به متقاضی تسلیم می‌كند. سند (ابلاغ) باید حوزه صلاحیت و مقر سردفتر و مدت اعتبار مأموریت سردفتر را در خارج از حوزه خود شامل باشد (ماده 3 بند 1 تا 3).
ماده 13 ـ 1 ـ پس از تسلیم دلایل انتصاب خود، سردفتر باید این سوگند را نیز یاد كند: من به خدای قادر متعال سوگند یاد می‌كنم كه احكام قانون اساسی را محترم بدارم و وظایف یك سردفتر را به یاری خدا با رعایت عدالت و بی‌طرفی به جای آورم». 2 ـ اگر قانون ایالتی، غیر از این متن سوگند را معتبر می‌داند، سردفتر كه آن متن را از نظر مذهب خود معتبر می‌داند، می‌تواند آن متن را بخواند. سوگند می‌تواند بدون اعتقاد به مذهبی خاص ادا شود. 3 ـ سردفتر سوگند را در حضور رئیس دادگاه حوزه مقر خود یاد می‌كند، قبل از سوگند نباید سردفتر به كاری بپردازد.



3- فلسفه ماده 69 در كشورهای حقوق نوشته:

از آنجائی که انتصاب سردفتران از طریق صدور ابلاغ همانند قضات انجام میشود همچنین تعیین صلاحیت علمی، عملی و اخلاقی آنان هیچ تفاوتی با قضات و سایر مقامات عالی قضایی ندارد در نتیجه پس از حداقل 30 سال انجام وظیفه و بدون داشتن انفصال و سلب صلاحیت به سن بازنشستگی میرسد. قانونگذار و مقامات ارشد قضائی در آن کشورها این علم و قدرت تشخیص و حق انتخاب بر اساس موارد فوق را به ایشان تفویض و واگذار نموده که میتواند به نمایندگی از طرف وزارت دادگستری فردی را که دارای شرایط تصدی سردفتری است به وزارت دادگستری جهت جانشینی خویش معرفی نماید كه این خود موارد ذیل را رقم میزند:
1- در كلیه كشورهای حقوق نوشته بهخصوص فرانسه، سوئیس، آلمان و ایتالیا، تصدی اكثریت قریب به اتفاق دفاتر اسناد رسمی موروثی بوده و شغل خانوادگی چندین نسل از یک خانواده میباشد، چرا كه بر اساس ت ها و برنامه های جامع قضایی كشورهای مزبور، این اشخاص از نحوه و چگونگی و كیفیت و كمیت تنظیم سند متعاملین و شرایط مقرر حتی بصورت اقرارنامههای شفاهی منعقده فیمابین و تبادل و تهاتر فی المجلس آنان كاملا مطلع و آگاه بوده و در مواردی كه منجر به بروز اختلافات و پژوهش و بررسی های قضایی بیانجامد، این آگاهی از نحوه تنظیم سند و اوضاع و احوال متعاملین و قصد و نیت آنان، از اطاله دادرسی و بروز مشكلات برای اشخاص ذیحق جلوگیری خواهد نمود چرا که طبق قانون مدنی و آئین دادرسی مدنی کشورهای فرانسه و سویس و آلمان و ایتالیا و اسپانیا و سایر کشورهای حقوق نوشته حتی آئین دادرسی مدنی حقوق کامن لا سردفتران شاهدان برتر و ممتاز هستند به عنوان نمونه میتوان از خانم پروفسور سیلوی فرر آندره مدیر گروه حقوق سردفتری دانشگاه لیون 3 و سردفتر ممتاز یاد کرد که از سال 91 سردفتری شغل خانوادگی ایشان میباشد. در ایالات متحده آمریكا نیز کارگزاری امانی
( (escrow agent حرفه ایی تقریبا" موروثی و شغل خانوادگی میباشد.
2- با توجه به وسعت حقوق ثبت، همان طور که پروفسور لنگرودی در مقدمه حقوق ثبت، به زیبایی آنرا به دریا تشبیه کرده است، و با در نظر گرفتن این مطلب که دانش سردفتری یك علم کاملا تجربی بوده و تسلط بر آن مستم کسب تجربه زیاد و گذراندن زمان طولانی و مواجهه با مسائل متعدد حقوقی در حین کار است، مدت كارآموزی فشرده و حرفهای در كشورهای حقوق نوشته بهخصوص كشور فرانسه، سوئیس، آلمان، ایتالیا و اسپانیا حداقل سه سال و در برخی دیگر حتی از پنج سال هم میكند(با توضیح این-كه مدت كارآموزی وكالت در كشورهای پیشرفته حداكثر 20 ماه میباشد). انتقال علم و دانش سردفتری از نسلی به نسل دیگر باعث شكوفایی و پیشرفتهتر شدن علم حقوق بهخصوص حقوق ثبت املاك و اسناد شده كه این امر یكی از ت های جامع و كلان وزارت دادگستری كشورهای مذکور میباشد.
3- اختلال و توقف در ادامه کار دفترخانه به علت بازنشستگی سردفتر و عدم اطلاعات کافی سردفتر جدید و بی خبری کامل وی از امور دفترخانه و نحوه ثبت و تنظیم اسناد و شرایط مقرر فیمابین متعاملین باعث سرگردانی و اتلاف وقت ارباب رجوعان گردیده و علاوه بر اتلاف وقت و هزینه سبب بروز مشکلات حقوقی و قضایی نیز می گردد.
4- جلوگیری از بی تفاوتی سردفتر جدید در نگهداری جدی بایگانی اسناد با توجه به عدم مسئولیت مدنی و حقوقی و انتظامی ایشان نسبت به اسناد رسمی سردفتر قبلی که تنظیم و به ثبت رسیده است چراکه سردفتری های موروثی و خانوادگی علاوه بر مراتب قانونی شخصا" احترام و تعصب زیادی نسبت به خدشه دار شدن اعتبار و حسن شهرت دفترخانه و نام خانواده خویش در نزد ارباب رجوعان و ترس از بی اعتباری دفترخانه خواهند داشت
5- جلوگیری از جعل و تزویز اسناد رسمی با توجه به اطلاعات وسیع و آگاهی سردفتران موروثی از اسناد تنظیمی در دفاتر تحت تصدی خویش و شناخت کامل و یا حداقل اجمالی از مورد معامله و شرایط معامله و اصحاب معامله و متعاملین حتی آخرین ادرس و تلفن های آنان و وراث و وکیل قانونی و قائم مقام قانونی آنان که این مسئله باعث گردیده است جعل اسناد رسمی و مسائل مربوطه به آن یک در میلیون در کشوری نظیر فرانسه و سوئیس باشد و همچنین دعاوی مربوط به اموال غیر منقول و املاک و مستغلات یک در پانصد میباشد.
6- سند سردفتری در حقوق فرانسه، سوئیس، آلمان، ایتالیا و اسپانیا در خصوص وقایع و اعلاناتی که با مشاهده و یا شنیدن سردفتر ثبت گردیده، دارای اعتبار در مقابل عموم می‌باشد قانونگذار هم یکی از وظایف سردفتر را نوشتن سندی تعیین کرده که نتایج و آثاری در مورد اشخاص ثالث ایجاد کند.
7-علاوه بر موارد ذکر شده در کشورهای مختلف، در نظر گرفتن اولویت استخدام برای فرزندان شاغلین در سازمان ها و نهادهای دولتی در ایران نیز سابقهای طولانی دارد. از در اولویت قرارگرفتن استخدام فرزندان کارمندان شرکت نفت، آموزش و پرورش، بانک ها و میتوان به عنوان نمونه هایی از این سنت در نظام اداری ایران یاد نمود.
4-جایگاه دفتریار و وم امضای دفتریار در اسناد رسمی
لازم به ذکر است در هیچ سیستم حقوقی اعم از حقوق نوشته و یا حقوق کامن لا و یا کشورهای لاتین و رومن زرمنیک در قوانین سردفتری و حقوقی و حتی قانون اساسی آن کشورها عبارت کانون سردفتران و دفتریاران و یا شورای عالی سردفتران و دفتریاران وجود ندارد و مشاهده نمیشود و فقط و فقط عبارت کانون سردفتران و یا شورای عالی سردفتری تبیین شده است.

ترتیب ساختار اداری یک دفترخانه در کلیه کشورهای حقوق نوشته و کشورهای عضو اتحادیه جهانی سردفتران بشرح ذیل است :
1- سردفتر NOTAIRE
2- معاون ASSISTANCE DE NOTARIRE
3- منشی اول(دفتریار اول)CLERC DE NOTAIRE NOM 1
4- منشی دوم (دفتریار دوم)2 " " "
5- منشی سوم (دفتریار سوم)3 " " "
6- منشی چهارم (دفتریار سوم) 4" " " کلیه اسناد ثبت شده در دفاتر اسناد رسمی فقط و فقط باید به امضای اصحاب معامله و امضای سردفتر و یا در صورت تفویض اختیار و تعیین معاون از جانب شحض سردفتر در نبود ایشان به امضای معاون سردفتر برسند و حقوق معاون مطابق قانون کار بوده مگر توافقی فیمابین سردفتر و معاون در میان باشد در هیچ قانون سردفتری در کشورهای حقوق نوشته اجباری در پرداخت درصدی از حق التحریر دریافتی بابت اسناد تنظیمی معاون سردفتر مشاهده نمیشود.

reference
حقوق حرفه‌ای سردفتری» نوشته آقایان ژان فرانسوا پیلبو» و ژان ژیگر»
(Jean ـ françois pillebout & Jean yaigre)1-
سردفتری در کشورفرانسه 2-www.notaires.fr
3-www.chambre des notaiers du quebec
4-le notarie
-سردفترى در كشور آلمان 5-www.bnotk.de


با احترام شهرام بادسار
سردفتر دفتر اسناد رسمی 31 تهران و محقق حقوق ایران و فرانسه و دانشجوی مقطع دکتری حرفه ای حقوق تجارت بین الملل دانشگاه سوربن